Gdy dziecko kłamie..... |
Zapraszam rodziców do zapoznania się z artykułem. Artykuł jest też zamieszczony w zakładce "PEDAGOG"Dyrektor
GDY DZIECKO KŁAMIE … Odkrycie, że dziecko kłamie budzi w dorosłych niepokój i zmusza do zastanowienia się nad tym, co powoduje mówienie nieprawdy. Rozważamy czy to wpływ niewłaściwych metod wychowawczych? A może zły wpływ środowiska, w którym dziecko przebywa? Szukamy odpowiedzi na pytanie czemu służą te kłamstwa? Próbujemy znaleźć sposoby by pomóc dziecku, aby więcej nie kłamało. Poruszając temat kłamstwa konieczne jest rozróżnienie kłamstwa pozornego i kłamstwa rozmyślnego. Kłamstwo pozorne – to mówienie nieprawdy bez zamiaru wprowadzenia kogoś w błąd. Są to kłamstwa typowe dla dzieci młodszych, szczególnie obfituje w nie wiek przedszkolny. Dziecko opowiada rozmaite przygody, które są wytworem jego wyobraźni. Ich źródłem jest duża sugestywność dziecka oraz kłopoty z odróżnieniem tego, co realne, od tego, co fantastyczne. Dziecko często przyjmuje za własne spostrzeżenia innych. Kłamstwo rozmyślne – to mówienie nieprawdy celem wprowadzenia kogoś w błąd. Powodem takiego kłamstwa może być:
Kłamstwo rozmyślne może pojawić się już u 3-letniego dziecka. Są one bardzo naiwne, najczęściej spowodowane chęcią uniknięcia przykrości i kary. Aby jednak mówić Właściwe zareagowanie na kłamstwo dziecka wymaga od rodzica poprawnego rozpoznania, z jakim kłamstwem mamy do czynienia: z rozmyślnym czy z pozornym. Jeśli jest to kłamstwo pozorne (fantazjowanie, konfabulacje) dziecko nie powinno być za nie karane, krytykowane czy wyśmiewane. Dobrze jest je pochwalić za pomysłowość, za fantazję, wyobraźnię, ale jednocześnie pomóc w realnej ocenie czy to, o czym mówi może się zdarzyć naprawdę. Dobrze jest porozmawiać o tym, gdzie widziało taką sytuację, czy może było to zdarzenie z bajki, oglądanego filmu, a może miało taki sen, może ktoś mu o tym opowiedział? Taką rozmowę korzystnie jest zakończyć wspólnym ustaleniem, co mogłoby wydarzyć się rzeczywiście. Dziecięce fantazjowanie i konfabulacje mogą przerodzić się Jeśli dziecko kłamie rozmyślnie zanim zareagujemy dobrze jest zastanowić się, dlaczego skłamało. Jeśli kłamie, bo boi się konsekwencji jakie spodziewa się ponieść za swoje niewłaściwe zachowanie, to jako rodzice powinniśmy rozważyć czy stosowane przez nas konsekwencje są adekwatne i czy właściwie doceniamy mówienie prawdy. Czy nie jest tak, że dziecko tak za przyznanie się do winy, jak i za kłamstwo zostaje tak samo potraktowane Jeśli dziecko kłamie, by uchylić się od obowiązków, należy rozważyć, dlaczego to robi. Czy może ma ich za dużo, a może są dla niego za trudne? Może nie jest przyzwyczajone do ich wykonywania, bo dotąd nie wymagaliśmy tego od niego? Może potrzebuje naszej pomocy Jeśli dziecko kłamie, by zaimponować innym może to być sygnał, że czegoś mu brakuje, że czuje się niedoceniane, odrzucone przez otoczenie. W takich sytuacjach dobrze otoczyć dziecko większym zainteresowaniem, zadbać o bliski kontakt emocjonalny. Istotne może być spędzanie z nim więcej czasu, pomoc mu w pokonywaniu trudności, na jakie napotyka Dziecko może kłamać z obawy przed ośmieszeniem. Ten typ kłamstwa zdarza się częściej dzieciom starszym, młodzieży czy dorosłym. Trudno się przyznać przed innymi, że czegoś nie wiemy, że czegoś nie robiliśmy jeszcze nigdy, że mamy inne zdanie, inne poglądy czy wartości. Tu warto się zastanowić nad tym, jak my dorośli zachowujemy się w takich sytuacjach? Jeśli jako rodzice w obecności dziecka zdobędziemy się na mówienie o własnych słabościach, błędach, niedociągnięciach, braku wiedzy na różne tematy wtedy i jemu będzie łatwiej nauczyć się takiej postawy. Rozmawiając warto szanować zdanie innych, uczyć dziecko wyrażania własnego zdania, mówienia o wartościach, ideałach bez krytykowania czy wyśmiewania innych. Bywa i tak, że człowiek kłamie by nie zranić „szczerą prawdą” drugiej osoby – ten typ kłamstwa częściej występuje u ludzi dorosłych. Zdarza się, że zatajamy prawdziwy stan zdrowia człowieka, by ten się nie załamał. Bywa, że wypowiadamy komplementy dotyczące jakiejś osoby, choć w rzeczywistości myślimy o niej inaczej, by coś od niej uzyskać. Nie przekazujemy prawdziwych wiadomości na jakiś temat, by kogoś nie zranić. Tu rodzi się pytanie czy taką postawą umacniamy dobre relacje międzyludzkie czy może je psujemy? Czy w takim sytuacjach nie lepiej byłoby pomilczeć, zamiast mówić nieprawdę? Pobyć z drugim człowiekiem w trudnych dla niego chwilach, zamiast oszukiwać go, że nic złego mu nie grozi? Pomóc w rozwiązaniu trudności zamiast im zaprzeczać? Od czego zależy to, że jedne dzieci kłamią więcej, a inne mniej? Nasilenie kłamstw pozornych mocno zależy od wrażliwości dziecka, jego wyobraźni, ciekawości poznawczej. Kłamstwa pozorne z wiekiem i rozwojem umysłowym dziecka maleją. Jeśli utrzymują się dłużej mogą sugerować słabszy rozwój dziecka, zaburzenia emocjonalne, błędy wychowawcze. Te kłamstwa mogą przerodzić się w kłamstwa rozmyślne, by zaimponować innymi czy zwrócić na siebie uwagę. Nasza reakcja na kłamstwa pozorne może pomóc dziecku z nich wyrosnąć lub może utrwalić postawę wprowadzania innych Warto pamiętać, że dziecko uczy się kłamać rozmyślnie od dorosłych. Na ile my mówimy prawdę, jesteśmy szczerzy, na tyle cechy te będą szanowały nasze dzieci. Jeśli od najwcześniejszych lat uczymy dziecko mówić prawdę i doceniamy ją to rzadziej będzie ono kłamało. Jeśli słuchamy, co dziecko ma do powiedzenia, otwarcie rozmawiamy o wszystkich sprawach, tłumaczymy, wyjaśniamy, jasno przekazujemy wartości i normy moralne to stwarzamy dobry grunt do kształtowania u dziecka prawdomówności. Gdy koncentrujemy się tylko na wymaganiach, rygorze i karaniu tworzymy grunt sprzyjający rozwijaniu się kłamstw z obawy przed karą. Nasilenie kłamstw może też wiązać się z oddziaływaniem innych grup społecznych, np. rówieśniczych. Jeśli dziecko przebywa w grupie, gdzie kłamstwo i oszukiwanie innych jest cenione i decyduje o prestiżu członka grupy, wówczas będzie częściej kłamało. Bywa i tak, że gdy zabraniamy dziecku kontaktów z rówieśnikami to ucieka się ono do kłamstwa by móc przebywać wśród innych. Mówienie nieprawdy nasila się u dzieci, gdy znajdują się Na zakończenie – pamiętajmy, że każda sytuacja, w której dziecko kłamie wymaga najpierw refleksji dorosłych dlaczego kłamie, a potem przemyślanej reakcji. Takiej reakcji, która nauczy dziecko, że warto mówić prawdę.
Opracowała: Elżbieta Wzorek, psycholog
|